Leylekler

Leylekler yaz aylarında geri geldilkleri yere göçerler.

Leylek ve Kara Leylek, ülkemizde ve Avrupa’da yoğun olarak görülür. Her iki leylek

türü de göçmen olup, Türkiye için transit ve yaz göçmeni statüsündedir. Yaz göçmeni olan

türler, ilkbahar ile kışlama alanlarından ayrılarak, üreme dönemini (ilkbahara-yaz ayları)

geçirecekleri ve yavrularının büyütecekleri alanlara göçerler. Sonbaharda da, yavrularıyla

birlikte kışlama alanlarına dönerler. Kuşlar, yorucu ve tehlikeli olan göçü gerçekleştirmek

üzere, binlerce yıldır pek çok adaptasyon geliştirmişler.

Uzun mesafeleri en az enerji harcayarak kat etmek için, kanat çırpmadan, süzülerek

uçarlar. Leylekler, gündüzleri yerden yükselen sıcak hava akımları (termal) sayesinde

yükseklik kazanırlar. Bu sıcak hava sütununun içinde dönerek yükselirler. Termalin

büyüklüğüne göre belirli bir yükseklik kazandıktan sonra, bir sonraki termali yakalayana

kadar alçalarak süzülürler. Bu sayede rotaları üzerinde ilerlerken çok az enerji harcarlar.

Termaller olmasaydı, leyleklelerin aktif uçuşla (kanat çırparak) göçü gerçekleştirmeleri, enerji

sorunu nedeniyle imkansız olurdu. Termaller, deniz, göl gibi su kütleleri üzerinde oluşmadığı

için göç rotaları karaya bağımlıdır.

Kuzeye doğru hareket ederken, Akdeniz’i aktif uçuşla geçemeyecekleri için, batıda

Cebelitarık Boğazı; doğuda ise, kara üzerindeki en kısa rotadan, Doğu Mısır, İsrail, Lübnan

üzerinden Rift Vadisi uzantısını izleyerek, martın başından mayıs sonuna kadar Hatay’a

ulaşırlar. Geç gelen leylekler, o yıl üremeye katılamayacak yeni erginleşmiş bireylerdir. Yavru

yetiştirmek için zamanla yarışan ergin bireylerin az sayıdaki bölümü, Hatay üzerinden

Türkiye’nin tamamına (Doğu Karadeniz’in kuzeyi hariç) dağılırlar. Geriye kalanlar ise,

kuzeybatı yönünde göçe devam ederek, denizin en dar olduğu noktadan (Boğaziçi ve

Çanakkale Boğazı üzerinden) Avrupa’daki üreme alanlarına ulaşırlar.

Göç dönemlerinde boğazlar ve geçitlerde yoğunlaşan leylek göçü sırasında, aynı anda

binlerce leyleğin termalde yükselirken veya süzülürken görme şansımız olabilir. 1972 yılı

sonbahar sayımlarında Boğaziçi’nde 300.000’den fazla kuş sayılmıştır. 2000 yılında ise, Kuş

Araştırmaları Derneği tarafından Hatay-Belen Geçidi2nde ilkbahar ve sonbahar göçünde,

100.000 leylek ve 5.000den fazla kara leylek sayıldı. İlkbahar göçünde daha aceleci olan

leyleklerin Hatay2dan Trakya’ya ulaşmaları hava koşullarına bağlı olmakla birlikte 3-7 gün

arasında değişmektedir.

Gündüz göçen leylekler, termallerin gece kaybolmasıyla birlikte ertesi sabaha kadar

uygun ortamlarda gecelerler. Göçe devam edemeyecek kadar yorgun oldukları zaman,

geceledikleri alan güvenli ve besin açısından zengin ise, birkaç gün daha konaklayabilirler.

Kara leylekler, leyleklere benzer bir göç rotası ve stratejisine sahip olmakla birlikte, Rusya ve

Kafkaslar gibi daha doğuda da dağılım gösterirler. Her iki leylek türü, yavruları göçe hazır

olunca, ağustos başı ile eylül ayı boyunca kışlama alanlarına dönüş yolculuklarına başlarlar.

Bir sonraki baharda aynı üreme alanına dönecek olan leylekleri, göç sırasında besin

azlığı, avcılık, çevre kirliliği gibi pek çok tehlike bekler. Bu sorunlar yeterince zahmetli olan

göçü, çoğu zaman imkansız hale getirmekte ve göç döneminde çok sayıda leylek ne yazık ki

ölmektedir. Doğayı paylaştığımız ve kültürümüzde de yer alan leylekleri, üreme mevsimlerin

yanı sıra göçleri sırasında da korumamız gerekmektedir.